Leo XIII en Leo XIV

Een interessant stuk van Michael Pakaluk bij The Catholic Thing. Hier een vertaling:

Paus Leo XIV nam zijn naam aan om zijn nabijheid tot Leo XIII te signaleren, en toch lijken zijn uitspraken in zijn recente Apostolische Exhortatie, Dilexi te, soms haaks te staan op die van zijn voorganger: over de wortel van sociale kwalen, de bestrijding van armoede en privébezit.

De wortel van sociale kwalen

Voor Leo XIV ligt de wortel van sociale kwalen in ongelijkheid. Hij bevestigt Franciscus en zegt: "Ik kan alleen maar nogmaals stellen dat ongelijkheid 'de wortel van sociale kwalen is'." (nr. 94, citerend Franciscus, Evangelii Gaudium, nr. 202))

Maar voor Leo XIII ligt de bron van sociale kwalen, in zijn eerste encycliek, Inscrutabili Dei consilio eerder in de verwerping van het christendom door burgerlijke machten: "De bron van [sociale] kwalen ligt voornamelijk, daarvan zijn Wij overtuigd, in dit, dat de heilige en eerbiedwaardige autoriteit van de Kerk, die in Gods naam de mensheid regeert, alle wettige autoriteit handhaaft en verdedigt, is veracht en terzijde geschoven." (nr. 3)

Het verschil is aanzienlijk, want als het christendom niet noodzakelijk is, dan zou het volstaan om sociale kwaden te elimineren als burgerlijke machten de "structuren van zonde", dat wil zeggen structuren van ongelijkheid, zouden uitroeien. Maar als het christendom wel noodzakelijk is, dan zou het duidelijk de belangrijkste beleidsmaatregel voor een burgerlijke macht zijn om christelijk geloof en praktijk aan te moedigen, of op zijn minst goede voorwaarden ervoor te scheppen (bijvoorbeeld door het voor ouders gemakkelijk, niet moeilijk, te maken om hun kinderen naar religieuze scholen te sturen).

In Rerum novarum leerde Leo XIII dat het streven naar gelijkheid een onrealistische droom van het socialisme is: “Vooraf zij vastgesteld, dat men niet moet ingaan tegen de voor de mensheid vastgestelde ordening: dat in de maatschappij het lagere niet aan het hogere gelijk kan worden. Hiernaar streven wel de socialisten: maar elk streven ingaande tegen de natuur blijft vruchteloos. De mensen immers verschillen onderling in zeer vele en voorname punten: niet allen bezitten hetzelfde verstand, dezelfde bekwaamheid, dezelfde gezondheid, dezelfde krachten. Het gevolg van dit noodzakelijk verschil is vanzelf een ongelijk fortuin; hetgeen alleszins zowel aan de individuen als aan de gemeenschap ten goede komt.” (nr. 14)

Als men zou antwoorden dat de ongelijkheid die Leo XIV, in navolging van Franciscus, bedoelt, niet die van resultaten en bezittingen is, maar van aanzien voor de wet en respect voor menselijke waardigheid, dan verandert de aard van "armoede" radicaal. Onmiddellijk zijn dan de armste leden van onze samenlevingen de ongeborenen, omdat zij degenen zijn wier gelijke menselijke waardigheid het meest wijdverbreid wordt ontkend, over de hele wereld. Hieruit zou volgen dat de "preferentiële optie voor de armen" van de Kerk de vorm zou moeten aannemen van het pre-eminent maken van de pro-life zaak.

 

De bestrijding van armoede

Wat de bestrijding van armoede betreft, Leo XIII was goed geïnformeerd over de hedendaagse economische wetenschap via zijn assistent, pater Matteo Liberatore, S.J.

Het werk van Adam Smith begint precies met de observatie dat sommige landen zich aan de armoede ontworstelen en andere niet. Wat verklaart het verschil? Economische lessen beginnen vandaag de dag vaak met een presentatie van de "hockeystickgrafiek" van verbazingwekkende wereldwijde economische groei in de laatste 300 jaar en stellen de vraag: wat verklaart dit? Het antwoord, aanvaard door zowel pater Liberatore als paus Leo XIII, is het handhaven van het recht op privébezit door de burgerlijke macht, en de erkenning dat individuen in hun economische activiteit, en gezinnen, prioriteit hebben boven de staat – dat wil zeggen, een vrije markt en een vrije samenleving. De staat heeft een rol om misbruiken zoals onderdrukkend lange werkuren te corrigeren, maar over het algemeen zou een goed bestuur van de staat voldoende moeten zijn (nrs. 32-33).

Maar het standpunt van Leo XIV lijkt het belang van die hockeystickgrafiek te ontkennen: "De bewering dat de moderne wereld de armoede heeft verminderd, wordt gedaan door armoede te meten met criteria uit het verleden die niet overeenkomen met de hedendaagse realiteit," (nr. 13). Hij benadrukt dat armoede niet absoluut moet worden gedefinieerd, maar relatief ten opzichte van de levensstandaard van een bepaald land.

Maar als marktprocessen voor het creëren van rijkdom de armoede (in die opvatting) niet hebben verminderd, dan volgt daaruit dat elk vertrouwen dat ze dit in de toekomst wel zouden kunnen doen, het product moet zijn van louter "ideologieën". En deze worden beschreven op een karikaturale manier, zodat ze niet overeenkomen met een standpunt dat vandaag de dag door een verantwoordelijk persoon wordt ingenomen: zoals "verdediging van de absolute autonomie van de markt" (92), en de opvatting dat "economisch denken van ons vereist te wachten tot onzichtbare marktkrachten alles oplossen" (ibidem).

Deze schijnbare afsluiting van de vrije markt is des te raadselachtiger omdat Leo aan het einde van zijn exhortatie, waar hij pleit voor aalmoezen, eerst zegt dat het natuurlijk beter is om een baan voor een arm persoon te vinden dan hem aalmoezen te geven (n. 115). Het is echter duidelijk dat we geen banen voor de armen kunnen vinden, tenzij iemand ze eerst schept. Zelfs beter dan aalmoezen geven, is dus de geest van investering en ondernemerschap, werkzaam in een goed gereguleerde markt. Deze dient de de armen het best.

Privébezit

Ook met betrekking tot de centraliteit van het natuurlijke recht op privébezit lijkt Leo te verschillen van Leo. Leo XIII geloofde dat zowel de armen als de rijken werden geplaagd door hebzucht, en dat hebzucht in het geval van de armen vaak de vorm aannam van simpelweg willen nemen van de rijken om in hun behoeften te voorzien, in plaats van te werken om iets te hebben om te ruilen.

Dilexi te van Leo XIV bevat daarentegen het volgende: “Daarom heeft iedereen het recht om een toereikende hoeveelheid aardse goederen te bezitten voor zichzelf en hun familie. . . . Personen in extreme nood hebben het recht om te nemen wat ze nodig hebben uit de rijkdom van anderen.”

De tweede zin is een citaat uit Gaudium et spes (nr. 69), waar een voetnoot alle noodzakelijke kwalificaties en een verwijzing naar Thomas van Aquino geeft, om te waken tegen kwaadwillende interpretaties. Zo’n voetnoot wordt hier niet gegeven. Bovendien is de taal van de concilievaders subtiel (sibi procuret) en betekent het niet helemaal, botweg, “nemen.”

Maar combineer deze uitspraak, zonder voorbehoud, met het idee dat er geen absolute norm voor armoede is, en daarom geen absolute norm voor extreme nood – en het resultaat is op zijn zachtst gezegd verontrustend.

Over sociale kwaden, armoede en bezit – mochten de Leo's maar in koor brullen!

De grote feminisering

Enkele excerpten van dit lezenswaardige essay van Helen Andrews.

 

Alles wat je als “wokeness” beschouwt houdt in dat het vrouwelijke boven het mannelijke wordt geprioriteerd: empathie boven rationaliteit, veiligheid boven risico, cohesie boven competitie.
Vrouwelijke groepsdynamiek geeft de voorkeur aan consensus en samenwerking. Mannen commanderen elkaar maar vrouwen kunnen alleen suggereren en overtuigen. Elke kritiek of negatieve emotie, als deze per se moet worden geuit, moet worden begraven onder lagen van complimenten. De uitkomst van een discussie is minder belangrijk dan het feit dát er een discussie heeft plaatsgevonden en dat iedereen eraan heeft deelgenomen. Het belangrijkste sekseverschil in groepsdynamiek is de houding tegenover conflict. Kortom, mannen voeren conflicten openlijk, terwijl vrouwen hun vijanden heimelijk ondermijnen of buitensluiten.

De Grote Feminisering is werkelijk ongekend. Andere beschavingen hebben vrouwen stemrecht gegeven, hen eigendomsrechten verleend of hen de tronen van rijken laten erven. Geen enkele beschaving in de menselijke geschiedenis heeft ooit geëxperimenteerd met vrouwen zoveel vitale instituties van onze samenleving te laten controleren, van politieke partijen tot universiteiten tot onze grootste bedrijven. Zelfs waar vrouwen niet de topposities bezetten, zetten vrouwen de toon in deze organisaties, zó dat een mannelijke CEO moet opereren binnen de grenzen die door zijn HR-VP zijn vastgesteld. We gaan ervan uit dat deze instellingen zullen blijven functioneren onder deze volledig nieuwe omstandigheden. Maar waarop is die aanname gebaseerd?

Het probleem is niet dat vrouwen minder getalenteerd zijn dan mannen of zelfs dat vrouwelijke interactiemodi in objectieve zin inferieur zijn. Het probleem is dat vrouwelijke interactiemodi niet goed geschikt zijn voor het bereiken van de doelen van veel grote instituties. Je kunt een academische wereld hebben die meerderheid vrouwelijk is, maar die zal (zoals afdelingen met een vrouwenmeerderheid in de universiteiten van vandaag al zijn) georiënteerd zijn op andere doelen dan open debat en de ongebreidelde zoektocht naar waarheid. En als je academische wereld niet naar waarheid zoekt — wat heb je er dan aan? Als je journalisten geen stekelige individualisten zijn die het niet erg vinden mensen te vervreemden — wat heb je dan aan hen? Als een bedrijf zijn vrijbuitersmentaliteit verliest en een gefeminiseerde, naar binnen gerichte bureaucratie wordt — zal het dan niet stagneren?

Cultuur en religie

 

Het woord ‘cultuur’ komt van het Latijnse ‘cultus’, wat ‘versieren’, ‘eren’ of ‘aanbidden’ kan betekenen, of ook ‘zorgen’ of ‘zorgen voor’. Deze etymologische oorsprong laat zien dat de band tussen ware religie en ware cultuur niet zo los is als sommige vormen van moderniteit ons willen doen geloven.

Er kan geen menselijke cultuur bestaan zonder aanbidding: zowel het leven van het individu als dat van de samenleving moet gericht zijn op het eren en nastreven van iets als het hoogste goed en het ultieme middel om dat te bereiken. In de mate waarin individuen en samenlevingen er niet in slagen de deugd van religie te bevorderen door zich te richten op het goddelijke geloof en de goddelijke wet, moet één van de ondeugden tegen religie aan het werk zijn. De ondeugd door gebrek, ongeloof, is gebaseerd op een ontkenning en kan zich dus niet effectief verspreiden. De ondeugd door overdaad, bijgeloof, en meer specifiek afgoderij, vult dus de leegte en biedt een pseudoreligieuze richting en basis voor een goddeloze cultuur.

Wat is religie volgens het seculier liberalisme?

Alles wat ‘religieus’ is, wordt synoniem verklaard met ‘controversieel’, ‘irrationeel’, ‘potentieel gewelddadig’ en ‘ongeschikt voor gebruik in publieke redeneringen en wetgeving’. Alles wat als ‘seculier’ kan worden omschreven, is objectief, geschikt voor overheidsbeleid, wordt alleen in twijfel getrokken door radicalen en revolutionairen, en kan naar verwachting door iedereen worden gevolgd, ongeacht hun ‘religie’.

Als men er dus in slaagt om het label ‘religieus’ aan zijn politieke tegenstanders te kleven, heeft men in principe het debat vrijwel gewonnen – stemmen op of steun verlenen aan hun tegenstanders zou in strijd zijn met de burgerlijke religie van het seculiere liberalisme. Met andere woorden, er is in feite een officiële burgerlijke religie die in het openbare forum werkzaam is, en waarvan verwacht wordt dat iedereen zich bij officiële aangelegenheden naar handelt, ongeacht zijn innerlijke instemming.

Habemus papam

 

18 april 2005

Joseph Ratzinger, Pro Elligendo Romano Pontifici, 18 april 2005

"Een duidelijk geloof hebben, volgens het Credo van de Kerk, wordt dikwijls geëtiketteerd als fundamentalisme. Terwijl het relativisme, dat wil zeggen het "heen en weer geslingerd worden en meegesleurd door elke windvlaag op het vlak van de leer" de enige houding schijnt te zijn die bij de moderne tijd past. Er is zich een dictatuur van het relativisme aan het vestigen dat niets als definitief erkend en dat nog als enige maatstaf het eigen ik en zijn willekeur overlaat."

Habemus Papam

Middlemarch

In George Eliot's Middlemarch komt volgende passage voor:
 
Dorothea's eyes also were turned up to her husband's face with some anxiety at the idea that those who saw him afresh after absence might be aware of signs which she had not noticed.
"Nothing to alarm you, my dear," said Mr. Brooke, observing her expression. "A little English beef and mutton will soon make a difference. It was all very well to look pale, sitting for the portrait of Aquinas, you know - we got your letter just in time. But Aquinas, now - he was a little too subtle, wasn't he? Does anybody read Aquinas?"
"He is not indeed an author adapted to superficial minds," said Mr. Casaubon, meeting these timely questions with dignified patience.

Is vergelding een deugd? De ongemakkelijke Thomas

Is vergelding een deugd?

Vergelding (vindicatio), vaak vertaald als wraak, heeft dermate negatieve connotaties dat het zelfs soms gebruikt wordt als argument tegen de doodstraf. Maar wat als vergelding soms een deugd kan zijn?

De ongemakkelijke Thomas schrijft in ST II-II, q. 108, a. 1:

Vergelding (vindicatio) bestaat uit het toebrengen van een strafbaar kwaad aan iemand die gezondigd heeft. Daarom moeten we in de kwestie van vergelding de geest van de vergelder in ogenschouw nemen. Want als zijn bedoeling hoofdzakelijk gericht is op het kwaad van de persoon op wie hij vergelding neemt en daarin rust, dan is zijn vergelding volkomen onwettig: want genoegen scheppen in het kwaad van een ander behoort tot haat, wat in strijd is met de liefdadigheid waardoor we verplicht zijn alle mensen lief te hebben. Ook is het geen excuus dat hij het kwaad beoogt van iemand die hem onrechtvaardig kwaad heeft aangedaan, zoals ook een mens niet verontschuldigd is voor het haten van iemand die hem haat: want een mens mag niet zondigen tegen een ander alleen omdat deze al tegen hem gezondigd heeft, aangezien dit overwonnen moet worden door het kwaad, wat verboden werd door de apostel, die zegt (Rom. 12:21): Laat u niet overwinnen door het kwade, maar overwin het kwade door het goede.

Als de intentie van de vergelder echter hoofdzakelijk gericht is op enig goed, dat verkregen moet worden door middel van de bestraffing van de persoon die gezondigd heeft (bijvoorbeeld dat de zondaar zich mag verbeteren, of dat hij op zijn minst in toom gehouden mag worden en anderen niet gestoord mogen worden, dat de gerechtigheid gehandhaafd mag worden en God geëerd), dan kan vergelding geoorloofd zijn, mits er aan andere gepaste omstandigheden wordt voldaan.

In dezelfde kwestie a. 3:

Vergelding is wettig en deugdzaam voor zover het gericht is op het voorkomen van kwaad. Nu worden sommigen die niet beïnvloed worden door deugd, ervan weerhouden om te zondigen, uit angst om die dingen te verliezen die ze meer liefhebben dan die ze verkrijgen door te zondigen, anders zou angst geen afweer zijn tegen de zonde. Bijgevolg moet vergelding voor zonde worden genomen door een mens te beroven van wat hij het meest liefheeft. Nu zijn de dingen die de mens het meest liefheeft het leven, lichamelijke veiligheid, zijn eigen vrijheid en externe goederen zoals rijkdom, zijn land en zijn goede naam.

En in ad 2 van art. 3:

Allen die een doodzonde begaan, verdienen de eeuwige dood, wat betreft toekomstige vergelding, die in overeenstemming is met de waarheid van het goddelijk oordeel. Maar de straffen van dit leven hebben meer van een medicinaal karakter; daarom wordt de doodstraf alleen opgelegd aan die zonden die leiden tot de ernstige ondergang van anderen.