Sint-Thomas van Aquino over de betekenis van de kruistekens in de Romeinse Canon

Tegen de achtergrond van Sacrosanctum Concilium's allerminst dogmatische uitspraak (nr. 34) "Ritus nobili simplicitate fulgeant, sint brevitate perspicui et repetitiones inutiles evitent, sint fidelium captui accommodati, neque generatim multis indigeant explanationibus.", is het goed om Sint-Thomas' uitleg over de betekenis van de kruistekens in de Romeinse Canon opnieuw te lezen. Voor Sint-Thomas betekenen de kruistekens het tegenwoordig stellen van het lijden en de offerdood van Jezus Christus en verwijzen de kruistekens op deze manier onophoudelijk naar wat het Heilig Misoffer is, nl. het op sacramentele wijze tegenwoordigstellen van het kruisoffer van Christus. In zijn allegorische verklaring wordt de ritus zelf tot gebed en worden vorm en inhoud verenigd.
Het spreekt vanzelf dat wanneer deze achtergrond wegvalt, het overige 'inutile' is.

Summa Theologiae, Tertia Pars, q. 83, a. 5
Objectie 3: Wat bij de sacramenten van de Kerk gebeurt, mag niet herhaald worden. Dus is het niet passend, dat de priester meermalen een kruis maakt over dit Sacrament.

Antwoord op bedenking 3:
Bij de Mis maakt de priester kruistekens om het lijden van Christus uit te drukken, dat op het Kruis werd voleindigd. Maar het lijden van Christus heeft trapsgewijze plaats gehad. Vooreerst werd Christus overgeleverd door God, door Judas en door de Joden. Dit wordt weergegeven door het driemaal bekruisen bij de woorden: “Deze gave, deze geschenken, deze heilige en onbevlekte Offers”.

Vervolgens werd Christus verkocht, en wel door de priesters, schriftgeleerden en Farizeeën. Om dat aan te duiden worden er een andere maal drie kruistekens gemaakt bij de woorden “gezegend, opgeschreven, wettig”. — Dit kan ook aanduiden de prijs van de verkoop, nl. dertig zilverlingen. — Er worden nog twee kruistekens aan toegevoegd bij de woorden: “Opdat het voor ons het Lichaam en Bloed” enz., om aan te geven de persoon van Judas, die verkocht en van Christus, die verkocht werd.

Ten derde was er een voorafbeelding van het lijden van Christus in het Laatste Avondmaal. Om dit aan te geven worden er voor de derde maal twee kruistekens gemaakt, één bij de consecratie van het Lichaam en een ander bij de consecratie van het Bloed, wanneer bij elk gezegd wordt: “ Hij zegende het”.

Op de vierde plaats was er het lijden van Christus zelf. Daarom heeft er voor de vierde maal een bekruising en wel vijfvoudige plaats, om de vijf wonden aan te duiden, bij woorden: “Een zuiver Offer, een heilig Offer, een vlekkeloos Offer, het heilig Brood van het eeuwig leven en de kelk van het altijddurende heil”.

Ten vijfde wordt uitgebeeld, dat het Lichaam werd uitgerekt en het Bloed vloeide, en het lijden vruchtbaar was, door drie kruistekens bij de woorden: “Wij die het Lichaam en nuttigen van allen zegen” enz.

Ten zesde wordt in herinnering gebracht het drievoudige gebed, dat Christus op het Kruis bad, nl. een gebed voor de vervolgers, toen Hij sprak: “Vader, vergeef het hun”; een ander voor bevrijding van de dood, toen Hij uitriep: “Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij mij verlaten?”; het derde behoort bij het verwerven van de glorie, toen Hij zei: “Vader, in Uw handen beveel Ik Mijn geest”. Daarvoor de drie kruistekens bij de woorden: “Gij heiligt, maakt levend en zegent”.

Ten zevende worden de drie uren uitgebeeld, gedurende dewelke Hij op het Kruis hing, nl. van het zesde tot het negende uur. Daarvoor weer drie kruistekens bij de woorden: “Door Hem, en met Hem en in Hem”.

Ten achtste wordt de scheiding van Ziel en Lichaam uitgebeeld door de twee kruistekens die onmiddellijk daarna buiten den kelk gemaakt worden.

Ten negende wordt de verrijzenis op den derden dag uitgebeeld door de drie kruistekens, die gemaakt worden bij de woorden: “De vrede van de Heer zij altijd met u”
Men kan het ook korter zeggen. De consecratie van dit Sacrament en het aannemen van dit Offer en zijn vruchten hangen af van de kracht van Christus' Kruis. Daarom maakt de priester overal, waar melding wordt gemaakt van één van deze drie zaken, een kruisteken.



Ceterum autem censeo, Missam extraordinariam esse promovendam

Toptheologen

Trouw zoekt theoloog. Dit is de titel van de actie waarbij de Nederlandse krant de “beste theoloog van dit moment” zoekt.
Deze week verscheen een tweeluik over deze kwestie in de krant, welke reeds onze wenkbrauwen deed fronsen!
Daarom zijn wij verheugd dat wij van Jörgen Vijgen, docent aan de Grootseminaries van de R.K. Bisdommen Haarlem, ’s-Hertogenbosch en Roermond, een becommentarieerd alternatief ontvingen, dat wegens het origineel karakter en de verrassende gelijkgezindheid, wij hier publiceren.

Wij definiëren “de beste theoloog” niet, in tegenstelling tot Trouw, aan de hand van externe kenmerken (want een contradictio in terminis) zoals invloed, populariteit, verkoopscijfers, etc. maar volgens het Leergezag, meer bepaald van de Instructie Donum Veritatis van de Congegregatie van de Geloofsleer (24 mei 1990) dat zegt: “Theologia vero modo reflexo acquirit cognitionem usque altiorem Verbi Dei, quod in Scriptis Sacris continetur et fideliter transmittitur per vivam Ecclesiae Traditionem sub Magisterii ductu, Revelationis doctrinam illustrare nititur erga rationis postulationes, ac tandem eam in formam organicam et systematicam redigit” (nr. 21).

Op basis hiervan komen we tot de volgende lijsten (met inbegrip van het feit dat ook hier de Kerk de ‘lijstjesdrang’ van de media ver voor was wanneer wij weten dat de Kerk 33 kerkleraren reeds heeft aangeduid):

Actuele ‘toptheologen’ van de Lage Landen:
1. God, ‘The Man upstairs himself’ aangezien “sacra doctrina est scientia, quia procedit ex principiis notis lumine superioris scientiae, quae scilicet est Dei et beatorum” (S. Th. I, q. 1, a. 2 corpus)
2. Leo J. Elders S.V.D. (°1926-Rolduc): “Ein Thomist im besten Sinne des Wortes” (J. Ratzinger)
3. Hans Tercic pr. (°1956-Eygelshoven-Hasselt): Newman-kenner en origineel systematicus
4. Bonifacio Honings O.C.D. (1921-Rome-Rolduc): expositor et defensor in de moraaltheologie
5. Jo Hermans pr. (Rolduc): liturgist en kenner van de liturgiegeschiedenis
6. Harm Goris (°1960-Tilburg): dogmaticus
7. H. van der Meer S.J.: moraaltheoloog
8. M. Gielis (Tilburg): historicus
9. J. Liesen pr. (Rolduc): exegeet
10. V. Neckebrouck pr. (’s-Hertogenbosch-Leuven): antropoloog, missioloog

Actuele ‘toptheologen’ wereldwijd
1. God, ‘The Man upstairs himself’ aangezien “sacra doctrina est scientia, quia procedit ex principiis notis lumine superioris scientiae, quae scilicet est Dei et beatorum” (S. Th. I, q. 1, a. 2 corpus)
2. Leo J. Elders S.V.D. (°1926-Rolduc): “Ein Thomist im besten Sinne des Wortes” (J. Ratzinger)
3. Romanus Cessario O.P. (1944-Boston): dogmaticus en moraaltheoloog
4. Matthew Levering (1971-Ave Maria): systematicus
5. Manfred Hauke (1956-Lugano): systematicus en marioloog
6. Aidan Nichols O.P. (1948-Oxford)
7. Msgr. Brunero Gherardini (Rome)
8. David Berger (1968-Keulen)
9. Charles Morerod O.P. (1961-Rome)
10. Christopher Malloy (Dallas): oecumenicus

‘Toptheologen’ wereldwijd ‘ab urbe condita’

1. God, ‘The Man upstairs himself’ aangezien “sacra doctrina est scientia, quia procedit ex principiis notis lumine superioris scientiae, quae scilicet est Dei et beatorum” (S. Th. I, q. 1, a. 2 corpus)
2. Sint-Thomas van Aquino (1224-1274)
3. Sint-Augustinus van Hippo (354-430)
4. Johannes Chrysostomos (ca 345-407)
5. Réginald Garrigou-Lagrange O.P. (1877-1964)
6. Matthias Joseph Scheeben (1835-1888)
7. Thomas de Vio Cajetanus O.P. (1469-1534)
8. Kardinaal Leo Scheffczyk (1920-2005)
9. Servais Pinckaers O.P. (1925-2008)
10. Kardinaal Charles Journet (1891-1974)




Ceterum autem censeo, Missam extraordinariam esse promovendam

Thomisme en het Concilie

RKDocumenten.nl heeft nu ook een Thomas-dossier waar de lezer kennis kan nemen van de continue toewijding van het Leergezag aan de filosofie en theologie van Sint-Thomas van Aquino.
Zo lezen we ondermeer uit een toespraak van de Zalige Johannes XXIII uit 1960:
"De andere waarheid, die Wij u ter overweging wensen voor te stellen, schijnt Ons meer actueel en van groter belang, nu Wij in afwachting zijn van het Tweede Vaticaans Concilie, waarvan de doeltreffende voorbereiding Onze grootste zorg eist. De behandeling en de oplossing van de morele problemen volgens de onvergankelijke principes van Sint-Thomas zijn namelijk wonderwel bruikbaar om overeenstemming en eensgezindheid in waarheid en liefde bij de theologen te bevorderen: daaruit valt dan ook voor de Katholieke Kerk en voor de gehele wereld de veelvuldige en rijke vrucht van de vrede te verwachten.
Nu wij weten hoe zeer Optatam totius maar meer nog de discussies daaromtrent en het beeld dat naar buiten is gebracht geworden, het aanzien van Sint-Thomas hebben geschaad, is deze uitspraak opnieuw een bevestiging dat de nadagen van het Concilie zeker niet door Johannes XXIII voorzien zijn. Maar de H. Geest heeft voorzien in Paulus VI (zie zijn brief Lumen ecclesiae; nog niet vertaald dus vertalers zijn welkom) en vooral het thomistisch pontificaat van Johannes Paulus II.



Ceterum autem censeo, Missam extraordinariam esse promovendam

Wapen van Benedictus XVI

Dankzij Orbis Catholicus kunnen we nu zien dat paus Benedictus XVI zijn eigen wapen heeft laten aanbrengen op de troon van Pius X, die hij onlangs nog gebruikt tijdens de H. Mis ter nagedachtenis van paus Pius XII





(Klik op beide foto's voor een uitvergroting)


Ceterum autem censeo, Missam extraordinariam esse promovendam

No comments!

Hermeneutiek van de continuïteit in actie!

1. De Ecclesia Dei-commissie heeft nu een website, weliswaar onvolledig: http://www.ecclesiadei-pontcommissio.org
2. Kritiek op de 'tafel van het Woord' in de Novus Orde (Italiaans-Engels) door don Nicola Bux, één van de recentelijk benoemde consultoren inzake liturgie
3. "The Vatican plans to remove the Eucharistic Prayers for Children from the authorized prayers of the Roman Missal." Voor meer!
4. Mgr. Gänswein over de liturgie.